March 14

ՔԱՄՈՒ ԲՆՈՒԹԱԳՐԻՉՆԵՐԸ: ՔԱՄՈՒ ՈՒԺԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄԸ, ՀՈՂՄԱԿԱՅԱՆՆԵՐ

Քամու բնութագրիչները: Քամու բնութագրիչներից կարևոր են քա­մու ուղղությունը, արագությունը և ուժը: Այս բնութարիչները մարդու կյանքի և տնտեսական գործունեության համար ունեն կարևոր նշանա­կություն: Անհիշելի ժամանակներից մարդը կարողացել է զանազան մի­ջոցներով, օրինակ՝ ծովի ալիքներով, ծածանվող դրոշակով, ծխնելույզ­ների ծխի շեղման չափով, որոշել քամու ուղղությունը, արագությունը և ուժը:

Օդերևութաբանական կայաններում տեղադրված հողմացույց կոչվող սարքով որոշում են քամու ուղղությունը և ուժը:

Ընդունված է քամին կոչել հորիզոնի այն կողմի անունով, որտեղից փչում է: Օրինակ՝ եթե քամին փչում է հարավից, ապա անվանում են հա­րավային քամի:

Քամու ուղղությունը որոշելու համար օգտվում ենք հողմացույցի շար­ժական սլաքից, որը քամու ազդեցությամբ ազատ պտտվում է: Սլաքը սուր ծայրով միշտ ուղղված է լինում քամու դեմ, այսինքն՝ դեպի հորիզոնի այն կողմը, որտեղից քամին փչում է:

Քամու ուժը կախված է իր արագությունից:  Քամու ուժը չափում են բալերով՝ 0-ից մինչև 12 բալ: Անհողմ եղանա­կին քամու ուժը 0 բալ է, իսկ եթե քամու ուժը 12 բալ է, ապա փոթորիկ է, որի ընթացքում ծառերն արմատախիլ են լինում, պոկվում են շենքերի տանիքները և այլն:

Քամու արագությունը որոշում են հողմաչափ կոչվող սարքով:

Քամու ուժի օգտագործումը: Հա­զարամյակներ շարունակ քամու ուժը մարդն օգտագործել է տարբեր նպա­տակներով՝ նավարկել է առագաստանավերով, կառուցել հողմաղացներ:

Քամու ուժի օգտագործման առա­ջին՝ պարզագույն միջոցը եղել է առագաստը, որի օգնությամբ մարդը հազա­րամյակներ շարունակ օվկիանոսում փո­խադրել է բեռներ ու մարդկանց:

Քամու ուժով են աշխատել նաև հողմաղացները, որտեղ հատուկ պատ­րաստված թիակների օգնությամբ քամին պտտել է քարը և աղացել հացահատիկը:

Քամու ուժի օգտագործման ժամանակակից ձևերից են հողմաէլեկտրակայանները, որոնց միջոցով արտադրում են էլեկտրաէներգիա:

Ժամանակակից հողմաէլեկտրակայաններն աշխատում են քամու ցանկացած ուղղության և ուժգնության պայմաններում:

Երկրագնդի վրա քամու էներգիան համարվում է անսպառ: Ուստի հող­մաէլեկտրակայանների միջոցով էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը հա­մաշխարհային էներգետիկայի հեռանկարային ճյուղերից մեկն է:

Բացի այդ՝ հողմաէլեկտրակայանները չեն աղտոտում շրջակա միջավայրը և ավելի էժան ու արագ են կառուցվում:

Այսօր աշխարհի շատ երկրներում կան կառուցված բազմաթիվ հողմաէլեկտրակայաններ: Դրանք լայն տարածում ունեն հատկապես եվրո­պական երկրներում և ԱՄՆ-ում: Հայաստանում նույնպես կառուցվել են հողմաէլեկտրակայաններ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

  1. Ի՞նչ բնութագրիչներ ունի քամին:
    Քամու բնութագրիչներից կարևոր են քա­մու ուղղությունը, արագությունը և ուժը:
  2. Ի՞նչ սարքով և ինչպե՞ս են որոշում քամու ուղղությունը:
    Քամու ուղղությունը որոշելու համար օգտվում ենք հողմացույցի շար­ժական սլաքից, որը քամու ազդեցությամբ ազատ պտտվում է:
  3. Ինչի՞ց է կախված քամու ուժը, ի՞նչ միավորով են չափում:
     Հա­զարամյակներ շարունակ քամու ուժը մարդն օգտագործել է տարբեր նպա­տակներով՝ նավարկել է առագաստանավերով, կառուցել հողմաղացներ:
  4. Ի՞նչ սարքով են չափում քամու արագությունը, ո՞րն է չափման միավորը:
    Հողմնաչապ անունով սարք կա, որը օգնում է չափել քամու արագությունը: Քամու ուժը չափում են բալերով՝ 0-ից մինչև 12 բալ:
  5. Ի՞նչ նպատակներով է օգտագործվում քամու ուժը:
    Քամու ուժի օգտագործման առա­ջին՝ պարզագույն միջոցը եղել է առագաստը, որի օգնությամբ մարդը հազա­րամյակներ շարունակ օվկիանոսում փո­խադրել է բեռներ ու մարդկանց:
March 13

Задания 7

  1. Прочитайте сочетания слов. Выпишите в один столбик одушевлённые, а в другой — неодушевлённые. Определите их род.

Воробьиное гнездо, крутой берег, крупная рыба, длинное письмо, садовая дорожка, лунный свет, сказочная страна, трусливый заяц, больное сердце, многоэтажный дом, дорожное движение, синее небо, прозрачное озеро.
Одушевлённые-крутой берег, крупная рыба, лунный свет, сказочная страна, прозрачное озеро.
Неодушевлённые-воробьиное гнездо, длинное письмо, садовая дорожка, трусливый заяц, больное сердце, многоэтажный дом, дорожное движение, синее небо.

2.Впишите в слова пропущенные окончания.

железная дверь, широкая площадь, яркий огонь, огромный камень,  космический      корабль, крупная  соль, золотое осень, хорошая память, холодный январь, дикий зверь, жарений картофель.

3.Прочитайте. Найдите близкие по значению слова и выпишите парами. Определите их род.
Буря, век, воин, ливень, загадка, мелодия, торжество, солдат, ребус, гнев, вьюга, негодование, азбука, столетие, праздник, дождь, мотив.
Воин-солдат
буря-дождь
век-столетие
ливень-вьюга
мелодия-азбука
торжество-праздник
ребус-загадка
гнев – мотив.

4.Прочитайте и озаглавьте текст. Запишите ответы на вопросы.

Раньше я любил долго валяться в постели. Поэтому не успевал толком делать уроки. А тут приехал из Южной Америки дядя Костя. Он привёз большого красивого попугая. Наш дядя подарил этого попугая нам. И вот сестра научила его кричать по утрам: «Лентяй, вставай, аор—р—ра, пор—р—ра, уже девятый час утра!» И так у птички забавно получалось, что я просыпался, мигом вскакивал и смеялся.

Откуда приехал дядя Костя?
С Южной Америки.

Какой подарок он сделал детям?
Попугая.

Каким был попугай?
Большым и красивим.

От чего просыпался мальчик?
От криков попугая.

5.Спишите, раскрывая скобки, вставляя пропущенные буквы и дописывая окончания.

Наступил холодный октябрь. На улице грустно и пусто. Ветер с силой налетает на деревья и с рывает последние листья. Сверкнул слабый луч солнца. Но это была печальная улыбка осени. Вот полил силный дождь . Берёзовая рощя промокла от дождя. Мы развили костёр. Весело заплесал рыжый огонь.

6.Прочитайте слова, выпишите их в два столбика /мн. и ед. число/:

тучи, дерево, звёзды, ласточки, лист, облака, ромашка, ясность, ветер, одуванчик, туманы, стакан, яблоко, встречи, капли, мороз;
Ед-Дерево, лист, ромашка, ясность, ветер, одужанчик, стакан, яблоко, мороз.
Мн-тучи, звезды, ласточки, облака, встречи, капли.

March 12

Լեզվական աշխատանք-12.03.2024

ՇԱՐԱՀՅՈՒՍՈՒԹՅՈՒՆ

Նախադասություն

291. Ա և Բ բառախմբերի տարբերությունը բացատրի՛ր: Ո՞ր բառախումբն ես նախադասություն համարում:

            Ա. Ջրի մի նա ամբողջ առանց դեգերել էր շաբաթ անապատում:
 – Բ. Նա մի    ամբողջ շաբաթ առանց ջրի դեգերել էր անապատում:
Այս բառախումբը արտահայտում է իմաստ հետևաբար նախադասություն է։
            Ա. Դիմավորեցին քարավանապետն ուխտավորին ուղտապանները ու     կատակով հյուծված:
 – Բ. Քարավանապետն ու ուղտապանները կատակով          դիմավորեցին հյուծված ուղտավորին:
Այս բառախումբը արտահայտում է իմաստ հետևաբար նախադասություն է։

            Ա. Դուրս գալ երկար սևամորուք ուխտավորի շտապեց հագուստով նեղ կիրճով             քաղաքից մարդը:
 – Բ. Ուխտավորի երկար հագուստով սևամորուք մարդը      շտապեց նեղ կիրճով քաղաքից դուրս գալ:
Այս բառախումբը արտահայտում է իմաստ հետևաբար նախադասություն է։

292. Տրված բառախմբերը վերածի՛ր նախադասությունների՝ առանց փոխելու բառերի հաջորդականությունը: Բացատրի՛ր, թե ինչպե՞ս կատարեցիր աոաջադրանքը:

            Թշնամի, բանակ, շրջապատել, քաղաք:
Թշնամու բանակը շրջապատեց քաղաքը։
            Մայրամուտ, արեգակ, պալատներ, կարմիր, ներկել:
Մայրամուտին արեգակը պալատը կարմիր գույնով էր ներկել։
            Փախստական, բարձրանալ, ժայռեր, մեկ, վրա:
Փախստականները բարձրացան ժայռերոից մեկի վրա:
            Այնտեղ, ժայռեր, մեջ, մարդիկ, իսկական, տներ, փորել:
Այնտեղ ժայռերի մեջ մարդիկ իսկանան տներ են փորել։

Նաղադասություններ պոխելու համար ես ավելացրեցի բառերին վերջավորություններ։

293. Բացատրի՛ր՝ ինչո՞ւ տրված բառախմբերը նախադասություններ չեն: Դրանք վերածի՛ր նախադասությունների:

            Նրանց քաղաքները հինգ հազար տարի առաջ գոյություն չունեն։
            «Բիբլիա» հայերեն «գիրք» կա։
            Հին դարերում Հյուսիսային Աֆրիկայում մի քանի քաղաքակրթություններ էին իրար։
            Եգիպտացիներից հետո այդ երկրում փյունիկցիները՝ հին աշխարհի հիմնական             առևտրականներն ու ծովագնացները նեղվեցին։
            Կարթագենը Հռոմի գլխավոր ախոյանը դարձավ։
            Փյունիկցիները Վասկո դե Գամայից երկու հազար տարի առաջ հարավից հասել էին հյուսիս       ։
Աֆրիկան մայրցամաք է։
Տրված բառախմբերը նախադասություններ չեն, որովետև նրանց միտքը կիսատ է։

294. Փորձի՛ր բացատրել, թե ի՞նչ է նախադասությունը:

Նախադասությունը բառախումբ է, որը կարող է իմաստ արտահայտել։

295. Տրված տեքստում նախադասություններն առանձնացրո՛ւ (սկսի՛ր մեծատառով, վերջակետերը դի՛ր):

            Եզոպոսի առակներից մեկում այսպիսի բան է պատմվում։ Ընկերոջից շատ ձուկ որսալու համար մեկը պղտորում է ջուրը։ Հավանաբար այդտեղից էլ առաջացել է «պղտոր ջրում ձուկ որսալ» արտահայտությունը։ Դա գործածվում է խառնաշփոթ դրություն ստեղծող ու դրանից օգուտ քաղող մարդու մասին:

March 11

Լեզվական աշխատանք-11.03.2024

Հրամայական Եղանակ

284. Հրաման արտահայտող նախադասությունները գտի՛ր և դրանց բայերն ընդգծի՛ր:

Կշրջես աշխարհից աշխարհ ու տուն կգաս:
Շրջի՛ր աշխարհից աշխարհ ու տուն ար՛ի:
Արծվի ճուտ ես պահում, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Արծվի ճուտ պահի՛ր, որ մեծանա, արծիվ դառնա:
Չես քնի, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:
Մի՛ քնի՛ր, մինչև տատդ հեքիաթ չպատմի:

285. Տրված բայերի հրամայական ձևերը կազմի՛ր:
           
Օրինակ՝
գրել – գրի՛ր – գրեցե՛ք, աղալ- աղա՛- աղացե՛ք:

Ա. Սիրել-սիրիր, սիրեք, կանչել-կանչիր, կանչեք, նկարել-նկարիր, նկարեք, լսել-լսիր, լսեք, նստել-նստիր, նստեք, կանգնել-կանգնիր, կանգնեք, զանգել-զանգիր, զանգեք, կապել-կապիր, կապեք, փրկել-փրկիր, փրկեք, կապկպել-կապկպիր, կապկպեք, կոտրատել-կոտրատիր, կոտրատեք, կապոտել, կապոտիր, կապոտեք:
Բ. Խաղալ, սողալ, կարդալ, գնալ, մնալ, գոռալ:

286. Տրված բայերը հրամայական դարձրո՛ւ և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:

Ա. Հեռանալ-հեռացիր, գոհանալ-գոհացիր, վախենալ-վախեցիր, կամենալ-կամեցիր, հասնել-հասիր, թռչել-թռչիր, մեռնել-մեռիր, կորչել-կորչիր, փախչել-փախչիր:
Բ. Ուտել-ուտիր, գալ-արի, տալ-տուր, լինել-եղիր, տեսնել-տեսիր, ելնել-ելնիր:

287. Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ:

            Օրինակ՝
հավաքել – հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել – մաքրեցե՛ք – մի՛ մաքրեք:
Գնալ – գնացե՛ք – մի՛ գնաք կամ մի՛ գնացեք:
Հեռանալ – հեռացե՛ք – մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:

            Վճարել-վճարեք, մի վճարիր, հաշվել-հաշվիր, մի հաշվիր, հանել- հանիր, մի հանիր, գումարել- գումարիր, մի գումարիր, գողանալ, գողացիր, մի գողացիր, բարձրանալ- բարձրացիր, բարձրացիր, խաղալ, խաղա, մի խաղա, խոսել, խոսիր, մի խոսիր, փորել, փորիր, մի փորիր,  գիտենալ, գիտեցիր, մի գիտեցիր, մոտենալ-մոտեցիր, մի մոտեցիր:

Ժխտական խոնարհում

289. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ: Ինչի՞ միջոցով արեցիր:

            Օրինակ՝
            Նա երեկոյան բակում էր: -Նա երեկոյան բակում չէր:
            Ձկների բնակարանը ծովն չէ:
            Հատուկ նշված տեղով չանցավ փողոցը:
            Առանց ջրի կյանք չկա:
            Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր չկան:
            Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ չաշխատեց Պետերբուրգի հանրային             գրադարանում:

Ես ավելացրեցին չ տառը ամեն ածանցի մեջ.

290. Նախադասություaնները ժխտական դարձրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:

            Օրինակ՝
Մարդը թափահարում է դրոշակը: – Մարդը չի թափահարում դրոշակը:

            Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը:
            Այդ լճի ջրերը չեն սառչում են:
            Նա իր երգը չի հորինել է ժողովրդի համար:
            Շունչը չպահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ:
            Նա չեր հետաքրքրվում ամեն ինչով:
            Նրա հարցերի թիվը հիմա չի մեծացել:
            Երկու գրքերն իրարից չեն տարբերվում:

Նյութը կարդա, և հիշիր

Բայը ցույց է տալիս գործողություն: Բայի ուղիղ ձևերն ունեն -ել կամ -ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ): Բայն ունի երեք դեմք՝ (I, II, III), և երկու թիվ՝ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):

Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն: Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ՝ ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):

March 11

Задания 6

1. Как называются слова, которые здесь перечислены?

Бегемот, болезнь, верблюд, гроза, дождь, диван, доброта жадность, инженер, костюм, карандаш, охотник, печаль, посуда, вьюга, радость, писатель, друг, упрямство, актер.

Впишите слова:

Охотник, писатель, друг, актер, инженер — люди;

Бегемот, верблюд— животные;

Диван, костюм, посуда, карандаш— предметы, вещи;

Болезнь, доброта жадность, печаль, радость, упрямство— чувства, качества человека;    

Гроза, дождь, вьюга— явления природы.

2. Прочитайте начало текста. Продолжите его.

Лес.

Вот и пришла осень в лес. Все деревья, кусты, цветы ягоды, поспели как по мне самая лучшее время года в это время не холодно и не жарко.

3. Продолжите ряд слов.

Названия деревьев: дуб, акация сакура, береза, пальма.

Название цветов: подснежник, подсолнух, лук батун, роза, ромашка.
Названия грибов: боровик, мухомор.

Названия птиц: воробей, орел, попугай, ворон.

Названия животных: тигр, лев, заяц, свинья.

4. Прочитайте. Запишите слова в два столбика.

Музыка, композитор, картина, художник, пение, певец, гнездо, птичка, бабочка, цветок, машина, водитель. (Кто? Что?)
Что-Музыка, картина, пение, гнездо, птичка, бабочка, цветок, машина.
Кто-композитор, художник, певец, водитель.

5. Спишите, вставляя нужные предлоги.

Всё лето листья подставляли солнцу свои ладошки. Они пропитались солнцем. К осени листочки стали золотыми (в, за, к). Капля воды стукнула по листку (с, по). Лист упал. Синица села над дерево (на, до, над). Ветер закружил листву. Зашумел золотой дождь. Как красиво осенью в лесу (по, из, в)!

6. Прочитайте. Разделите текст на предложения. Спишите. В конце предложений поставьте нужные знаки препинания.

Из родников вода течёт в ручьи. Из ручьёв она бежит в реки. большие реки текут в моря. куда девается вода из моря почему она не бежит через край? вода из моря поднимается туманом из тумана рождаются тучи из туч вода падаёт на землю.

7. Продолжите:

Одежда: шуба, куртка, барсетка.

Пища: суп, пицца, спаггети.

Напитки: чай, кофе, вода.

Посуда: тарелки, кружки, ножи, вилки.

Учебные вещи: книга, тетрадь.

8. Составьте 3 вопросительных и 3 побудительных предложения.

Кем работает твоя мама?
Где ты находишся больше всего в распаряжении дня?
Сколько лет твоим родителям.
Ты видел всех своих родствеников.
Ты считашь себя молодцом

March 10

Մայրենի Արծիվն ու կաղնին – 10.03.2024

  1. Ըստ բալլադի ո՞վ է հավքերի արքան, ո՞վ է անտառի արքան։ Կնդանական աշխարհում, բնության մեջ ուրիշ ի՞նչ արքաների մասին գիտեք։ Ինչո՞ւ են հենց դրանք համարվում արքաներ։ 
    Հավքերի արքան արծիվն է, անտառի արքան Կաղնին է: Կենդանիների արքան առյուծն է:
    Նրանք համարվում են արքա, որովհետև ուժեղ են:
  2. Համացանցից կարդա և իմացիր թե դարը քանի տարի է ու գրիր 500 տարին քանի՞ դար է։
    500 տարին 5 դար է:
  3. Բալլադից դուրս գրիր ածանցավոր 3 բառ և դրանց ածանցներով նոր բառեր կազմիր։
    Պարծենկոտ – վախկոտ
    սաստիկ-ջրիկ
    կաղնին-վայրի
  4. Քո կարծիքով ո՞վ էր ավելի դիմացկուն․ պատասխանդ հիմնավորիր։
    Կաղնին ավելի դիմացկուն է, որովհետև երբ արծիվը տեսավ կաղնուն կաղնին դեռ կանաչ տերևներով էր:
  5. Բալլադից դուրս գրեք 10 ածական, դրանցով փոքր պատմություն մտածեք և հրապարակեք բլոգում։
    Պինդ, դիմացկուն, հպարտ, համառ, մեծ, սաստիկ, լավ, խոր, հուժկու, թույլ:
    Պինդ կաղնին դիմացկուն արծվի դիմաց հպարտ ու համառ կանգնած էր, երբ մեծ ամպերից, սաստիկ անձրև թափվեց: Լավ է, որ նա խորը արմատներ ուներ և հուժկու քամին իր համեմատ շատ թույլ էր:
  6. Կաղնին էլ փըռեց ճյուղերն երկաթի,
    Խո՜ր ու խոր մխեց ճանկերն արմատի